Bij de dood van een dorpspastoor

Op donderdag 10 september klinkt vast het prachtige ‘In paradisum’ tijdens , de uitvaartmis van kardinaal Simonis. In het paradijs. Het is hem gegund, deze conservatieve bisschop die van Rome begin jaren zeventig orde op zaken moest stellen in de progressieve kerkprovincie die Nederland geworden was. Hoewel hij nogal eens uit de bocht vloog met zijn uitspraken over gevoelige kwesties, werd hij in de necrologieën nogal mild beoordeeld. Woorden als ‘zachtmoedig’, ‘aimabel’ en ‘weemoed’ vielen. Hij was eigenlijk een gemoedelijke dorpspastoor, zo concludeerde menig journalist. Hij ging op zijn fietsje door de stad en was gewoner dan gewoon. Van de Paus moest hij bisschop worden, maar dat wilde hij helemaal niet. 

Op bezoek bij Simonis

Een opvallende beoordeling. Ik heb de beste man ook eens mogen interviewen. In mijn kortstondige tijd dat ik ‘redacteur geestelijk leven’ was bij de GPD-bladen. Een functie die ik zelf geschapen had, want ik wilde als verslaggever na zoveel jaren politiek wel eens wat anders. 

Een van mijn eerste uitdagingen op dit voor mij nieuwe terrein was een interview met de bisschop. Het was op een oktoberdag in 1997. In zijn paleis in Utrecht werd ik vriendelijk ontvangen door een man die meer mompelde dan met stemverheffing sprak. Inderdaad, zo stelde ik me een dorpspastoor voor. 

Zinloos geweld

Waar we zoal over spraken ben ik inmiddels vergeten, behalve die ene uitspraak die hij deed en nieuws werd. Het was de tijd van zinloos geweld. Jongeren werden bij het uitgaan door andere jongeren gewoon doodgeslagen. Vaak ook nog als ze juist vechtende lui uit elkaar wilden halen of een ruzie probeerden te sussen. Zoals Joes Kloppenburg en Meindert Tjoelker – namen die in het geheugen van onze generatie zijn gegrift. Wat de bisschop van dit ‘zinloze geweld vond’, vroeg ik. Waarop de uitspraak kwam die in zijn eenvoud schokkend was. “Jongeren leren dat abortus en euthanasie gewoon moeten kunnen. Met zo’n visie op het menselijk leven worden ze opgevoed. Als doden in die gevallen mag, waarom zou je anderen dan niet doodtrappen als ze in de weg staan?” De bisschop legde dus een rechtstreeks verband tussen abortus en euthanasie en dit geweld. 

Grimmig

Minister Els Borst (D66, volksgezondheid) vond de uitspraak ‘volstrekt onaanvaardbaar’ en eiste een gesprek met de kerkleider. Mijn hoofdrecteur zei minzaam: ‘Ik wist niet dat je met geestelijk leven ook nieuws kunt maken’. Want nieuws was het. Zo grimmig kon onze dorpspastoor dus denken. Ook ik was geschokt. 

Vergeven

Deze uitspraak kwam ik in geen van de milde beoordelingen van kardinaal Simonis tegen. Natuurlijk, over de doden niets dan goeds. Maar toen ik van zijn overlijden hoorde, moest ik behalve aan die zacht sprekende man, ook aan deze harde woorden terugdenken. Zou hij er ooit spijt van hebben gehad? Ik hoop het. Want het paste helemaal niet in het beeld dat hij opriep. Elk mens maakt fouten, hopelijk zullen de engelen die hem naar het paradijs zullen begeleiden het hem vergeven.